Katkı maddeleri gıda sanayii içerisinde büyük bir girdi maliyeti oluşturuyor. Katkı maddelerini yüzyıllardır kullanıyoruz fakat neden Türkiye'de üretemiyoruz?
Katkı maddelerini yüzyıllardır kullanıyoruz fakat neden Türkiye'de üretemiyoruz? Ülkemizin katkı maddeleri üretiminde ne durumda olduğu, tarımsal üretimdeki ve son ürün üretimi yapan gıda sanayisindeki üretim sorunlarından bağımsız değildir. Ülkemizde kayıtlı gıda üreticilerinin çok büyük bir kısmı KOBİ’ler oluşturuyor. Genellikle zayıf finansal yapıya sahip bu işletmeler hem düşük üretim kapasitesine sahip hem de sektörel ihtiyaçlara cevap verebilecek nitelikte Ar-Ge yatırımı yapma yeterliliğine sahip değildir. Tarım ülkesi olmamıza rağmen işletmelerin yapısındaki bozukluk, yetersiz teknolojik altyapı ve bunların bir getirisi olarak düşük üretim verimliliği aslında gıda sanayisinde üretim maliyetlerini arttırıyor. Bu durum hem üretimin belli bir noktada takılı kalmasına hem de ihtiyaç duyulan inovasyon için gereken Ar-Ge faaliyetlerine yatırım yapılamamasına neden oluyor. Sonuç olarak, ithalata olan bağımlılığımızı arttırdığı gibi gelişmiş ülkelerle rekabet edebilme potansiyelimizi de azaltıyor. Günümüzde ülkeler arasında rekabet edebilmenin en önemli koşulu bilgiye sahip olmak. Bilgiye sahip olmak için de nitelikli Ar-Ge çalışmalarına yatırım yapmak gerekiyor.
Katkı maddeleri gıda sanayii içerisinde büyük bir girdi maliyeti oluşturuyor. Yeterli altyapıya sahip olmadığımız için bu girdiyi büyük oranda ithalatla karşılıyoruz. Ülkemizin dışa bağımlığını azaltmaya yönelik gıda katkı maddeleri ve yardımcı maddelerin üretilmesi, üretilmesi ve iyileştirilmesi büyük önem taşıyor. Diğer taraftan yurttaşların tercih etmek istemediği sentetik olarak üretilmiş katkı maddeleri yerine doğal kaynaklardan üretilmiş katkı maddeleri ve yardımcı maddelerinin geliştirilmesi hızla önem kazanıyor ve bu nedenle daha da vakit kaybetmeden bu alanda gerekli altyapı ve Ar-Ge yatırımlarının yapılması son derece kritik bir konudur.
Özellikle son yıllarda rant sağlamak isteyenler tarafından gıda sanayisi “doğal” düşmanı olarak lanse ediliyor. Katkı maddesi denildiğinde yurttaşların da aklında korkunç bir kimyasal bombardımana tutulmuş ürünler canlanıyor. Gıda biliminin aydınlattığı yolda kusursuza yakın bir üretim yurttaşların güvenilir gıdaya erişebilmesi için büyük bir önem taşıyor. Gıda biliminin önemi, bilim dışı üretim gerçekleştirmenin ve evde üretimin sonuçları yurttaşlara doğru aktarıldığı takdirde bu manipülasyon ve rant alanı yarattığı korkuyla beraber kaybolacaktır. Gıda sanayinde dışa bağımlılığın azaltılması için yaygın olarak kullanılan ve genellikle ithal edilen gıda katkı maddeleri ve yardımcı maddelerin, gıda güvenliği açısından risk oluşturmadan, teknoloji ve maliyet açısından rekabetçi ve sürdürülebilir bir şekilde yerli olarak geliştirilmesi ve üretimi gerçekleştirilmelidir.
Gıdalar üzerinden rant sağlamak isteyenler tarafından zehir olarak itham edilen katkı maddeleri aslında bu tarz spekülasyonlara müsaade edilmemesi gereken oldukça değerli bir Ar-Ge ürünüdür.
Yerli katkı maddelerini niçin üretmiyoruz? Pek çok girişim gibi, bu tür maddelerin üretimi için gerekli olan sermaye oldukça yüklüdür. Her ne kadar akademik çalışmalarla çeşitli katkı maddeleri üretilmeye çalışılsa da çoğu laboratuvar deneyi olarak kalmakta ve Ar-Ge çalışmasına dönüştürülememektedir. Bunun birkaç nedeni var; yeterli altyapının olmaması, yeterli Ar-Ge desteği sağlanmaması ya da uzun yıllar gerektiren ve zahmetli olan bu çalışmaların göz korkutucu olmasından kaynaklanıyor.
Türkiye bir tarım ülkesi olarak çok yüksek potansiyeli olan toprakları barındırıyor. Pek çok tarım ürününden katkı maddesi için gerekli özelliği taşıyan bileşenleri saflaştırılarak çeşitli gıda katkıları üretebilecek ve katma değerli bir ürün haline getirebilecek iken bu ürünleri ihraç ediyoruz. İhraç ettiğimiz ürünler de bize katma değerli ürünler olarak geri dönüyor. Kazandığımızı sanarken aslında kaybediyoruz.
Sonuç olarak katkı maddelerini ithal etmek demek aynı zamanda üretilen gıda ürünlerinin fiyatlarının artması anlamına da geliyor. Hâl böyle olunca üretici de ya taklit-tağşiş yapıyor ya da fiyatı aşağıya çekmek için yasalar çerçevesinde nitelikli girdileri ikame girdilerle değiştiriyor.
AGPAM’ın sizin için önerdiği çalışmaları okuyun.
Mevcut gıda sistemi iklim krizi, sağlık sorunları ve gıda güvensizliği yaratıyor. Yeni gıdalar ve sürdürülebilir gıda sistemi dünyayı nasıl...
Cem Seymen ata tohumu ve ata tohumun ülkemizin gıda güvenliği için kullanımının önemini anlatıyor.
Deprem, sel, kasırga gibi afet anlarında gıda güvenliğini sağlayabilmek için depolama ve stok yönetimi yapılabilecek bir sistem kurulması hayati...
AGPAM’ın çalışma alanlarını ve gerçekleştirdiği çalışmaları inceleyin.
